Category: Acne

Wat is acne?

Acne of acne vulgaris is een van de meest voorkomende huidziekten, waarbij de talgklieren en de haarzakjes betrokken zijn. Een stoornis in de verhoorning (keratosis) is bij acne primair. De aandoening gaat gepaard met een overmatige talgafscheiding, die in de uitvoergangen onder donkerkleuring oxideert. Op deze wijze ontstaat de mee-eter of comedo, de primaire efflorescentie van acne vulgaris. De talg kan uit de follikel-opening als zalf uit een tube worden gedrukt.

Voorkeurslokalisaties zijn:

• gezicht;
• nek;
• borst;
• rug;
• schouders;
• bovenarmen.

Door secundaire ontsteking ten gevolge van de infectie met (doorgaans anaerobe) bacteriën ontstaan acnepuisten en acneknobbels. Soms ontstaan onderhuidse (subcutane) infiltraten en verwekingshaarden.

In de regel wordt acne gecompliceerd door een seborrheische aandoening, een toestand van overmatige talgafscheiding, wat een vette huid tot gevolg heeft.

Deze talgafscheiding is een gevolg van het feit dat de functie van de talgklieren sterk onder invloed staat van het zenuwstelsel en de hormenen. Het frequent optreden van acne in de puberteit wijst ook wel in deze richting.

Meestal is acne behalve door de anaerobe bacteriën ookgeïnfecteerd door de eigen flora van kokkenbacteriën. Psychische spanningen, vermoeidheid, een slechte conditie, slaaptekort, verlaging van de lichamelijke weerstand zijn alle factoren die de acne sterk kunnen activeren.

Verschijningsvormen

Bij jeugd-acne bestaan een vijftal verschijningsvormen.

■ De eerste verschijningsvorm is het zwarte puntje, een kleine verdikking van de huid, die nauwelijks opvalt en die in het middenzwart pigment heeft (dat uit melanine bestaat). Door het met de vingers of met een comedonenlepeltje uit te knijpen, kan het talg eruit komen.

■ De tweede verschijningsvorm is een gesloten comedo. Als het uitscheidingskanaal van de talgklier helemaal verstopt is, is er geen verbinding meer tussen de talgklier en de opperhuid. Er ontstaan dan een microkyste of gesloten comedo.

■ Bij de derde verschijningsvorm groeit de microkyste, er treedt ontsteking op en er vormt zich een rode puist, de papel.

■ Als de papel weer geïnfecteerd raakt ontstaat de pustel waar een beetje etter of pus inzit. Dit is de vierde verschijningsvorm.

■ De papel en de pustel kunnen zowel op als onder de huid nog groter worden. Dit gebeurt vooral als men ze verkeerd uitknijpt. Dan ontstaat de vijfde verschijningsvorm.

De vijf verschillende verschijningsvormen kun-nen naast elkaar voorkomen op het gezicht en zich met elkaar verbinden. Daardoor ziet het er steeds weer anders uit, meer of minder opvallend. Iedere vorm moet een aangepaste behandeling krijgen.

Bijzondere vormen van acne

Baby-acne

Acne is niet alleen het voorrecht van pubers. Ook baby’s kunnen er last van hebben maar gelukkig komt dit weinig voor. Over het algemeen komt de acne vanaf de eerste paar weken na de geboorte opzetten, of in de derde of vierde maand. Het komt het meest voor bij jongens. Op de wangen verschijnen puistjes en vaak denkt de moeder aanvankelijk dat het om eczeem gaat. Het is inderdaad de leeftijd waarop eczeem kan opkomen, maar al gauw zal ze vaststellen dat het niet jeukt. Bovendien lijken de puistjes niet op elkaar.

De babyacne ziet er precies zo uit als die van een puber. Ze bestaat uit open en gesloten comedonen. Minder vaak verschijnen er zweertjes of kleine ontstekingen. De wangetjes zijn bedekt, soms het voorhoofd en de kin. Maar nooit de borst of rug. Natuurlijk moet de huisarts worden geraadpleegd als de baby acne heeft, want alleen hij of ZIJ kan echt een diagnose stellen.

Misschien wordt voorgesteld om helemaal geen behandeling te geven. Voedingsacne verdwijnt over het algemeen weer snel, met of zonder behandeling. Hoe eerder de acne verschijnt, des te sneller is de genezing. Toch kan de acne blij¬en bestaan tot en met de puberteit.

Zelfs als de acne verdwijnt, kan zij de moeder terecht zorgen baren. Voorspelt deze vroegtijdige aanval misschien een zeer ernstige acne tijdens de puberteit? Op deze vraag is geen duidelijk antwoord te geven.

Baby’s met acne hebben vaak ouders die gedurende hun puberteit duidelijk acne hadden (of in ieder geval had één van beiden er last van). Er is dus sprake van een zekere vatbaarheid. Daarom is het waarschijnlijk zo dat een baby met pukkeltjes ooit een puber met pukkeltjes wordt. Maar er zijn altijd uitzonderingen. Bovendien zijn er vandaag de dag behandelingen tegen acne die goed helpen.

Acne rosacea

Deze vorm van acne komt bij vrouwen voor tussen de veertig en vijftig jaar. De eerste uiting van acne rosacea is een diffuse roodheid op het gezicht, die vooral opkomt na een goede maaltijd met kruidige gerechten waarbij een beetje alcohol is gedronken.

Plotselinge temperatuurverschillen kunnen ook zo’n ongewenste roodheid veroorzaken. Over het algemeen trekt dit verschijnsel na tien minuten weg, maar het keert steeds vaker terug. Na enkele maanden, of enkele jaren, verandert deze roodheid in couperose. Dit wordt steeds erger en veroorzaakt uiteindelijk een permanente, hoogrode kleur.

Het laatste verschijnsel, waardoor met zekerheid de diagnose van acne rosacea kan worden gesteld: de vorming van kleine pukkels op het gezicht. Bij deze vorm van acne, in tegenstelling tot jeugd-acne, zijn er geen open of gesloten comedonen.

Er verschijnen alleen maar kleine, rode, ronde verdikkingen waarin soms – maar niet altijd – een beetje pus zit, wat te zien is aan een witachtig puntje in het midden van de pukkel. Er wordt dan gesproken over een pustel.

Acne rosacea manifesteert zich in principe door een diffuse roodheid. De aandoening verloopt via ‘aanvallen’ en spontane genezing komt zelden voor. De behandeling geeft een goed resultaat, maar moet verscheidene maanden worden voortgezet, want anders keert de acne rosacea terug. In het algemeen worden keratolytische middelen, antibiotica en vitamine Apreparaten gegeven.

Pustuleuze acne

Bij deze vorm van acne krijgt de infectie de overhand. Naast de witte en zwarte puntjes en de kystes verschijnen kleine, ronde, halfbolle blaasjes die gevuld zijn van een witachtige vloeistof: pus. Deze blaasjes komen vooral voor op de middellijn van het gezicht en op de schouders. Soms verschijnen ze ook aan de bovenkant van de rug en de borst. Ze zijn een aanwijzing dat bij deze vorm van acne de infectie de overhand heeft. De behandeling bestaat voornamelijk uit antibiotica in combinatie met plaatselijke behandelingen.

Erosieve acne

Hierbij is sprake van een ernstige vorm van acne. De aandoening wordt gekenmerkt door ontvelde pukkeltjes en zelfs kleine verzweringen die vochtig zijn en een beetje bloeden. Deze vorm van acne ontstaat door dat men de puistjes uitknijpt en gaat krabben, waardoor ernstige beschadigingen van de huid kunnen ontstaan. Als de erosieve acne niet erg duidelijk is, bestaat er grote kans dat met het ouder worden de aandoening uit zichzelf verdwijnt.

De behandeling volgt het gebruikelijke patroon. Indien de aandoening mede onderhouden wordt door nerveuze spanningen wordt vaak ook een kalmerend middel gegeven.

Behandeling

Er zijn verschillende behandelingen. Ze werken allemaal in op een of andere vorm van acne.

■ Bestrijding van overproductie van talg

Om seborroe (overproductie van talg) te bestrijden, worden hormonen gegeven, hetzij oestrogenen of androgene middelen.

Oestrogenen worden samen met een progestativum gegeven om verstoring van de menstruatie te voorkomen. Het is eenanticonceptiemiddel, maar niet iedere pil is een anti-acnemiddel. Ook androgene middelen vinden toepassing.

■ Tegengaan van verstopping van talgkanaal

Hiervoor worden zogenaamde keratolytische middelen voorgeschreven. Tot de belangrijkste geneesmiddelen behoort benzoylperoxide. Dit is een gel of lotion waarmee de pukkeltjes iedere dag moeten worden behandeld. Dit middel werkt goed bij acne waarin niet teveel zwarte puntjes voorkomen.

■ Antibiotica

Deze worden vooral gegeven om de bacteriële ontsteking te bestrijden. Antibiotica kunnen plaatselijk worden opgebracht of ook oraal worden ingenomen.

■ Vitamine A-derivaten

Derivaten van vitamine A zoals Roaccutane hebben in het algemeen een opmerkelijk effect. Seborroe neemt sterk af; maar, dit is de keerzijde van de medaille, het droogt de huid uit en verhoogt het gehalte van bepaalde vetten in het bloed. En het grootste nadeel is, dat het bij zwangere vrouwen misvormingen van het embryo kan veroorzaken.

■ Dagelijkse verzorging

Vermijdt agressieve middeltjes en ruwe behandelingen: bijtende middelen die ontvetten, het borstelen van het gezicht en bovenal het uitknijpen van de zwarte puntjes.

Reinig de huid met een reinigingstissue voor de gevoelige huid of met een reinigingscrème ‘speciaal voor de vette huid’. Spoel vervolgens af met een tonicum zonder alcohol. Droog de huid dan af door met een zachte hand-doek te deppen. Laat eventueel de dermatoloog de huid regelmatig schoonmaken.

Roaccutane: het nummer 1 medicijn tegen acne in Nederland

Tretinoïne crème

Vooral als u voornamelijk last heeft van mee­eters, is een crème oflotion met tretinoïne (vitamine A-zuur) een goede keus. De han­delsproducten zijn Tretinoïne crème oflo­tion FNA, of het duurdere Acid A Vit.

Treti­noïne veroorzaakt een toegenomen produc­tie van losse hoorncellen, waardoor de vor­ming van mee-eters wordt verminderd. In het begin wil de acne nog wel eens vererge­ren. Verbetering merkt u in de regel na drie tot vier weken, een maximaal effect vaak pas na drie tot vier maanden.

Roaccutane pillen

Bij ernstige vormen van acne, kan de arts (vaak de dermatoloog) u Roaccutane kopen laten. Een groot bezwaar van isotretinoine is dat vrou­wen die zwanger zijn of proberen zwanger te worden, dit middel absoluut niet mogen ge­bruiken. Er is een zeer grote kans op een mis­vormd kind als een vrouw zwanger wordt ter­wijl zij isotretinoine gebruikt, zelfs bij gebruik gedurende een korte periode.

Daar­om zal de arts eerst een zwangerschapstest uitvoeren. Bij een negatieve uitslag kan met de behandeling worden begonnen. Tot een maand na het stoppen van de behandeling mag u niet zwanger worden omdat het middel nog lang in het lichaam achterblijft.

Bijwerkingen van Roaccutane

Het is een soort laatstekeusmiddel, ook om­dat het relatief veel bijwerkingen veroor­zaakt (droge lippen, droge ogen en neus, huidschilfering, stijging van het vetgehalte in het bloed en leverstoornissen). Het werkt evenwel goed. Naast de werking op de opper­huid zorgt het ervoor dat de talgklieren min­der talg aanmaken.

Belangrijke vragen en antwoorden over acne

• Wat is acne?

Acne (‘jeugdpuistjes’) is een huidaandoening die meestal in de puberteit begint. Meer dan de helft van alle tieners heeft er last van, al zie je er bij de een meer van dan bij de ander. Omdat acne zo veel voorkomt, weet iedereen eigenlijk wel hoe het er uitziet: een vette huid met zwarte puntjes (de zogenoemde mee-eters of ‘comedonen’), en als het een beetje tegenzit ook nog rode pukkels, en puistjes met gele puskopjes. Hoewel acne een onschuldige huidaandoening is, kan je leven er behoorlijk door worden vergald.

• Ziet acne er bij iedereen hetzelfde uit?

Nee, acne kan overal op het lichaam ontstaan. Behalve in het gezicht kunnen de pukkels en puistjes ook voorkomen op de rug en op de borst, op de schouders, in de hals of in de nek. Acne uit zich niet bij iedereen op dezelfde manier. Soms blijft het bij een vette huid met kleine witte bultjes, al of niet voorzien van een zwart punt (comedonen-acne). In andere gevallen staan ontstekingsverschijnselen meer op de voorgrond. Rode pukkels (‘papels’), puistjes (‘pustels’), pijnlijke onderhuidse knobbels of cysten (met talg gevulde holten) bepalen dan het uiterlijk.

• Houd je altijd littekens van acne over?

Nee, gelukkig hoeft dat niet altijd het geval te zijn. Vooral de lichtere vormen van acne kunnen zonder zichtbare littekens genezen. De kans op littekens wordt kleiner, wanneer je het op kunt brengen om met je vingers van de meeeters en puistjes af te blijven, en wanneer je je huid niet verstopt onder een dikke laag poeder of crème. En schroom niet om tijdig je huisarts te raadplegen voor een deskundig advies.

• Hoe kom ik van mijn acne-littekens af?

Ernstige littekens kunnen door een plastisch chirurg of dermatoloog worden behandeld. Bijvoorbeeld door een ‘slijpbehandeling’ waarbij de bovenste huidlaag met een schuurschijfje wordt gepolijst of een chemische ‘peeling’, waarbij littekens met een scherpe chemische stof worden verwijderd. Een nadeel van beide methoden is, dat de behandelde huid soms maanden later hinderlijk donker kan verkleuren.

• Waar speelt acne zich in de huid af?

Acne vulgaris (de medische term voor de meest gangbare vorm van acne) is een aandoening van de talgklier. Elke vierkante centimeter van onze huid bevat zo’n 15 talgkliertjes, die huidsmeer (talg) produceren. Dat is een olie-achtige substantie die de huid soepel houdt en beschermt tegen uitdroging. Acne komt voor tijdens de puberteit en verdwijnt meestal na de tienerleeftijd (vandaar de naam ‘jeugdpuistjes’).

Maar helaas gaat dat niet altijd op: vooral van de ernstiger vormen kun je veel langer last hebben. Vijftien procent van de vrouwen en mannen met ‘jeugdpuistjes’ is ouder dan twintig jaar. En naar schatting tien procent van de volwassenen tussen 30 en 40 jaar is, heeft nog steeds een meer of minder actieve vorm van acne.

• Komt acne bij iedereen voor?

Acne is beslist geen zeldzame huidaandoening. Er zijn maar weinig meisjes en jongens die de puberteit doorkomen zonder dat ze ‘jeugdpuistjes’ hebben gehad. Maar niet iedereen heeft er evenveel last van. Bij de een blijft het bij een vette huid en enkele mee-eters, terwijl bij de ander puistjes en andere ontstekingen het gezicht bepalen.

Worden de lichte en ernstige vormen van acne bij elkaar geteld, dan kun je stellen dat zo’n 50-75 procent van alle 12-15-jarigen wel een bepaalde vorm van acne heeft.